డైలీ మిర్రర్ డాట్ న్యూస్,హైదరాబాద్, జూలై 1,2025 : “వైద్యో నారాయణో హరి:” అనేది కేవలం ఒక సామెత కాదు, ఇది వైద్య వృత్తి పవిత్రతను, ప్రాముఖ్యతను దానిని చేపట్టిన వారి గొప్ప బాధ్యతను సూచించే ఒక శక్తివంతమైన వేద వాక్యం.

భారతీయ సంస్కృతిలో, ముఖ్యంగా ఆయు ర్వేదంలో లోతుగా పాతుకుపోయిన ఒక సంస్కృత సూక్తి “వైద్యో నారాయణో హరి:”. సాధారణ ప్రజల వ్యవహారంలోనూ బలంగా నాటుకుపోయిన ఈ వాక్యం, వైద్య వృత్తి పవిత్రతను, గొప్పతనాన్ని, అపారమైన బాధ్యతను చాటిచెబుతుంది. దీని లోతైన అర్థం, ప్రాముఖ్యత నేటికీ ఎంతో సముచితంగా ఉంది.

వివరణ..

ఈ సూక్తిలోని ప్రతి పదానికి ఒక విశిష్ట అర్థం ఉంది..

వైద్యో: వైద్యుడు (డాక్టర్).. నారాయణో: నారాయణుడు (విష్ణువుకు మరొక పేరు, అనగా దేవుడు). హరి: (నారాయణుడిలో భాగంగా) హరించువాడు, అనగా బాధలను, రోగాలను తొలగించువాడు. ఈ మూడు పదాలను కలిపి చూస్తే, “వైద్యుడు సాక్షాత్తు నారాయణుడితో సమానం” లేదా “వైద్యుడు రోగాలను, బాధలను తొలగించే దేవుని స్వరూపం” అని స్పష్టంగా అర్థమవుతుంది.

ప్రాముఖ్యత, నేపథ్యం..

ఈ సూక్తి వెనుక అనేక లోతైన భావాలు ఇమిడి ఉన్నాయి. అవి.. ప్రాణదాత: దేవుడు ప్రాణాన్ని ప్రసాదిస్తే, వైద్యుడు మృత్యువు అంచున ఉన్న ప్రాణాన్ని నిలబెడతాడు లేదా రోగం నుంచి విముక్తి కల్పించి కొత్త జీవితాన్ని ప్రసాదిస్తాడు. ఈ కారణంగా, ప్రాణం పోసే దైవంతో వైద్యుడిని పోలుస్తారు.

బాధానివారకుడు: రోగం వల్ల కలిగే శారీరక, మానసిక బాధలను వైద్యుడు తన అపారమైన జ్ఞానం, నైపుణ్యం, ఔషధాల ద్వారా హరిస్తాడు (తొలగిస్తాడు). ‘హరి’ అనే పదానికి బాధలను తొలగించేవాడు అనే అర్థం కూడా ఉండటంతో, రోగికి ఉపశమనం కలిగించే వైద్యుడిని ‘హరి’ స్వరూపంగా భావిస్తారు.

నిస్వార్థ సేవ: ప్రాచీన కాలం నుంచి వైద్య వృత్తిని కేవలం డబ్బు సంపాదన మార్గంగా కాకుండా, ఒక నిస్వార్థ సేవగా, ధర్మంగా భావించారు. రోగులకు సేవ చేయడమే దైవ సేవకు సమానమని నమ్మేవారు.

జ్ఞాన తపస్సు: ఒక మంచి వైద్యుడు కావడానికి అపారమైన జ్ఞానం, నిరంతర అభ్యాసం, అనుభవం అవసరం. రోగ నిర్ధారణ, చికిత్స, రోగులతో వ్యవహరించే విధానం అన్నీ ఎంతో ఓర్పుతో కూడుకున్నవి. ఈ తపస్సును గుర్తించి, వైద్యుడికి దైవత్వాన్ని ఆపాదిస్తారు.

నమ్మకం, భరోసా: రోగికి, వారి కుటుంబ సభ్యులకు వైద్యుడు దేవుడితో సమానం. రోగి తన ప్రాణాన్ని, నమ్మకాన్ని వైద్యుడి చేతుల్లో పెడతాడు. వైద్యుడు ఇచ్చే ధైర్యం, చికిత్స, మరియు భరోసా అన్నీ దైవశక్తితో సమానమైనవిగా పరిగణిస్తారు.

ఆధునిక కాలంలోనూ సముచితం..

నేటికీ, ఆధునిక వైద్యులు సైతం ఈ సూక్తి స్ఫూర్తిని కొనసాగిస్తున్నారు. వారు ఎన్నో త్యాగాలు చేసి, కొన్నిసార్లు తమ ప్రాణాలను పణంగా పెట్టి రోగుల ప్రాణాలను కాపాడుతున్నారు. ముఖ్యంగా కరోనా వంటి విపత్కర పరిస్థితుల్లో వైద్యులు చేసిన సేవలు ‘వైద్యో నారాయణో హరి:’ అనే వాక్యాన్ని మరోసారి రుజువు చేశాయి.

అయితే, ఈ సూక్తి కేవలం వైద్యుడి గొప్పతనాన్ని మాత్రమే కాదు, వైద్య వృత్తిని చేపట్టేవారికి ఉన్న అపారమైన బాధ్యతను కూడా గుర్తు చేస్తుంది. రోగుల పట్ల దైవభావనతో, నిస్వార్థ సేవతో వ్యవహరించాలని ఇది ప్రబోధిస్తుంది.